Birdaholic Diary: Drugie stwierdzenie świstunki iberyjskiej (Phylloscopus ibericus) dla Polski (15 V

Kowary, 25 V 2012 r.

23 maja 2012 na wortalu BirdWatching.PL pojawiła się informacja o obserwacji świstunki iberyjskiej w Karkonoszach! Ptak miał przebywać w tym samym miejscu od 14 maja, kiedy został wykryty przez Bożenę Gramsz, jednak z pewnych względów, dopiero po ponad tygodniu, wiadomość ta została udostępniona ogółowi obserwatorów w Polsce. Jak można było przypuszczać, nowina postawiła na nogi niemałe grono osób - chodziło w końcu o drugie stwierdzenie tego gatunku w Polsce. Co ciekawe, pierwszy "ibericus" był w naszym kraju obserwowany zaledwie dwa lata prędzej: 20 czerwca 2010 w Łodzi, Marcin Faber nagrał i sfotografował śpiewającego samca. Wtedy jednak ptak był widziany jeden dzień - teraz zaś, najwyraźniej chodziło o osobnika, który nie miał zamiaru opuszczać swojej wakacyjnej miejscówki, bez wyraźnych, np. atmosferycznych powodów. 24 maja rozpoczęła się więc karkonoska krucjata "tłiczerów", do której dzień później dołączam z Tomkiem Tańczukiem.

Skoro świt parkujemy auto na Przełęczy Okraj w Kowarach i stamtąd kierujemy się, zgodnie ze wskazówkami, zamieszczonymi dwa dni prędzej na łamach ptasiarskiej listy dyskusyjnej PTAKI. Dokładnie tak, jak każą wytyczne, udajemy się na zielony szlak i ruszamy w kierunku Budnik, tzw. "Tabaczaną Ścieżką" - dawną drogą przemytniczą, służącą w I połowie XIX wieku szmuglerom, przemycającym z Austrii tytoń (stąd nazwa). Na północ i wschód od szlaku roztacza się znakomita panorama Karkonoszy, przykrytych lekką mgiełką, która rozpraszana jest pierwszymi promieniami słońca. O tak wczesnej porze, ptaki przejawiają dużą aktywność głosową - wyróżniają się zwłaszcza czubatki, czarnogłówki, mysikróliki i pokrzywnice. Ale nasz cel jest oddalony o 2,5 km od początku szlaku, tj. ponad pół godziny marszu. I rzeczywiście - kilkadziesiąt metrów przed wyznaczonym miejscem, słyszymy charakterystyczny śpiew świstunki iberyjskiej! Okazało się też, że niewiele rozmija się z prawdą to, o czym pisali poprzedni obserwatorzy: ptak jest niemal zupełnie niepłochliwy i można go podejść, lub wyczekać aż sam pojawi się nad głową.

Kiedy ptak wreszcie ukazuje się naszym oczom, przekonujemy się, dlaczego do niedawna był uznawany za podgatunek pierwiosnka. Jako odrębny gatunek został wyodrębniony na podstawie odrębnego głosu, genetyki i morfologii. Co do odmienności śpiewu, rzeczywiście nie można mieć wątpliwości: charakterystyczna zwrotka składa się z kilku tematów, które w całości brzmią trochę jak mix motywów, zaczerpniętych z piosenek pierwiosnka i wójcika, zakończonych szybkim, opadającym trelem. Wykorzystując bliskość śródziemnomorskiego śpiewaka, udało mi się wykonać nagranie... telefonem komórkowym (można go posłuchać klikając tutaj). Nie ulega wątpliwości, że gatunek ten zostałby przeoczony, gdyby nie zaśpiewał - nawet najbardziej wytrawny obserwator, mógłby wtedy przejść obok niego bez większych emocji. Cechy, odróżniające go od pierwiosnka - czysto żółtawe podogonie, minimalnie większa projekcja lotek, nieco jaśniejsze nogi, bardziej zielonkawy odcień upierzenia grzbietu, lekko jaśniejszy dziób i bardziej cytrynowa brewka, nieznacznie zarysowana również nad nozdrzami - są na tyle subtelne, że ciężko byłoby je dostrzec przy bezpośrednim zestawieniu obu ptaków. Jak podaje literatura, wiele osobników świstunki iberyjskiej jest nieoznaczalnych w terenie, na podstawie samych tylko cech upierzenia. Staramy się więc, przede wszystkim, "wykuć" na pamięć piosenkę. Jeśli ktoś chce się pobawić w wyszukiwanie cech diagnostycznych - zapraszam do przejrzenia zdjęć poniżej:)

Na zakończenie naszej wizyty w Karkonoszach udaje się zobaczyć orzechówkę! Poprzednio, ptaki te widziałem tylko w Tatrach, więc dla mnie to niezły traf. Już w drodze do auta, napotykamy też stadko dziesięciu zniczków.