Monitoring Zimujących Ptaków Wodnych 2016 - jak było w Opolu

Już ósmy rok z rzędu brałem udział w ogólnopolskim Monitoringu Zimujących Ptaków Wodnych. W telegraficznym skrócie: akcja polega na mapowaniu wybranych gatunków związanych ze środowiskiem wodnym zimujących na zbiornikach oraz w dolinach rzecznych podzielonych na pięciokilometrowe odcinki. W mojej gestii leżało skontrolowanie większości "obiektów" w Opolu tj. odcinka Odry między 145 i 154 kilometrem rzeki, ponad 4,5 kilometrowego kanału Ulgi dla Odry i znajdujących się przy nim starorzeczy, Kanału Młynówka, Stawu Parkowego i Kanału Wińskiego na Wyspie Bolko, wyrobisk w Malinie i Groszowicach oraz kamionki "Piast" w Śródmieściu i "Bolko" w Nowej Wsi Królewskiej. W tym roku liczenie miały ułatwić warunki atmosferyczne - na początku stycznia na Śląsk dotarła prawdziwa zima z kilkunastostopniowymi mrozami, które wprawdzie w ostatnich dniach zelżały, ale i tak część akwenów nadal powinna być skuta lodem. Z drugiej strony "prawdziwa zima" oznacza zwykle ciekawe obserwacje gatunków z północy i liczne zgrupowania blaszkodziobych na niezamarzniętych odcinkach rzeki. Liczenia rozpoczynałem więc z niemałymi nadziejami na ciekawe obserwacje. 

Prognozy na piątek (15.01) były obiecujące - lekki mróz i sporo słońca, Na starcie stawiłem się ok. 7:30 wraz z Michałem Zawadzkim, który zdecydował się towarzyszyć mi "na Odrze". W rozumieniu metodyki, naszym pierwszym "obiektem" był odcinek Odry od śluzy w Groszowicach do mostu spacerowego. Jego początkowe, najbardziej odludne kilometry są zwykle tymi, na których waży się szala "nie/powodzenia" przemarszu. Po ich pokonaniu przeczuwaliśmy już, że nie powtórzymy wyniku z 2010 roku, kiedy zaobserwowaliśmy 60 gatunków - w tym markaczkę, uhlę - a z "nie-wodnych" m.in. śniegułę, myszołowa włochatego i dzierlatki. Mówiąc wprost - było mocno poniżej oczekiwań. Z ciekawszych ptaków "na wodzie" wymienić można 2 kokoszki - jedną koło groszowickiej śluzy, drugą za składowiskiem odpadów. Z pozostałych - m.in. dzięciołka i 3 szpaki przy wysypisku (na początku stycznia widziałem tu stado 60 ptaków). Ponieważ nie było zbytnio czego i na co liczyć można było pozwolić sobie na dłuższe przystanki i wykorzystać przyjemne światło do zdjęć "pospoliciaków" - takich jak pełzacz ogrodowy z poniższego zdjęcia ;). 

Pełzacz ogrodowy (Certhia brachydactyla)

Pełzacz ogrodowy (Certhia brachydactyla)

Dzięciołek (Dendrocopos minor)

Na drugim odcinku - od mostu spacerowego na wyspę Bolko do ujścia kanału Ulgi było już nieco lepiej - przynajmniej ilościowo. Miejski odcinek Odry zawsze przyciąga zimą największe ilości kaczek: najwięcej było oczywiście krzyżówek (777), ale trafiły się też pierwsze głowienki, czernice, a nawet para świstunów. Zwykle można też liczyć na "dyżurnego mandaryniusza" i nie inaczej było tym razem - kaczor mandarynki żerował w grupie krzyżówek na polderze Odry między mostami kolejowym i Piastowskim. W Zakrzowie, rzutem na taśmę zaobserwowaliśmy jedynego podczas dziewięciokilometrowego marszu zimorodka... Jako bonusy: przelatujący wzdłuż rzeki świergotek łąkowy oraz czeczotka zasłyszana spośród stadka czyży. Czeczotka zamknęła listę gatunków odrzańskiego przemarszu na liczbie 50 gatunków. 

"Sołtys"

Mandarynka (Aix galericulata)

Samica świstuna (Anas penelope) pośród krzyżówek (Anas platyrhynchos)

Mewa siwa (Larus canus)

Kormorany (Phalacrocorax carbo)

Kanały - Ulgi i Wiński okazały się być skute lodem w 100%, więc z wód "płynących" pozostał do skontrolowania jedynie śródmiejski Kanał Młynówka, na którym zgodnie z oczekiwaniami stwierdziłem jedynie trzy gatunki: krzyżówkę, kormorana i śmieszkę. 

Młynówka była ostatnim obiektem kontrolowanym pieszo. Korzystając ze środka lokomocji odwiedziłem po południu cztery wyrobiska. Na kamionce "Piast" najmilszym akcentem była obecność 24 głowienek - na gatunek ten zwracamy tej zimy szczególną uwagę z powodu zmiany jego statusu na Czerwonej Liście Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN Red List) z gatunku "najmniejszej troski" na "narażony" i prowadzonych w związku z tym styczniowych badań demograficznych głowienki na terenie całej Europy i Afryki Północnej. Żwirownie w Malinie i Groszowicach zgodnie z przewidywaniami zamarzły. Pracowity piątek zakończyłem kontrolą kamionki "Bolko", gdzie było najciekawiej ilościowo - blisko półtora tysiąca mew w czterech gatunkach, 260 łysek, 82 czernice i 50 gągołów. Dla urozmaicenia dotychczasowych wyników - zimujący perkoz dwuczuby i para bielaczków.

Bielaczki (Mergellus albellus)

WYNIKI MZPW 2016

Odra 145-150 km:

łabędź niemy 5 ad., 5 imm.

krzyżówka 69 ♂, 45 ♀

nurogęś 6 ♂, 6 ♀

perkozek 3

kormoran 39

czapla siwa 1

kokoszka 2

łyska 6

śmieszka 144

mewa siwa 4

mewa białogłowa 82

Inne: dzięciołek 1, dzięcioł zielony 1, raniuszek 8, szpak 3, grubodziób 18

Odra 150-154 km:

łabędź niemy 3 ad., 1 imm.

krzyżówka 428 ♂, 349 ♀

"sołtys: 2

mandarynka 1 ♂

świstun 1 ♂, 1 ♀

głowienka 1 ♂

czernica 2 ♂, 1 ♀

nurogęś 3 ♀

kormoran 18

łyska 1

śmieszka 176

mewa siwa 12

zimorodek 1

Inne: dzięcioł zielony 1, świergotek łąkowy 1, czeczotka 1

Kanał Ulgi: zamarznięty 100%

Starorzecza k. Kanału Ulgi: zamarznięte 100%

Kanał Młynówka:

krzyżówka 103 ♂, 70 ♀

kormoran 5

śmieszka 81

Kamionka "Piast":

głowienka 15 ♂, 9 ♀

czernica 2 ♂

kormoran 1

łyska 130

śmieszka 19

mewa siwa 4

Żwirownie w Malinie i Groszowicach - zamarznięte 100%

Kamionka "Bolko":

łabędź niemy 20 ad., 1 imm.

krzyżówka 3 ♂, 3 ♀

głowienka 3 ♂, 1 ♀

czernica 46 ♂, 36 ♀

gągoł 22 ♂, 28 ♀

bielaczek 1 ♂, 1 ♀

perkoz dwuczuby 1

kormoran 9

łyska 260

śmieszka 350

mewa siwa 420

mewa srebrzysta 18

mewa białogłowa 610

Staw Parkowy na wyspie Bolko - dane w niedzielę 17.01